Cultuur
Het Sudergemaal is het eerste elektrische gemaal van Friesland
Twee kilometer ten westen van Nij Beets ligt het Sudergemaal of Zuidergemaal. Het is het eerste elektrische gemaal van Friesland en gebouwd in 1924.
Door de vervening, die vanaf 1863 plaatsvond rond Nij Beets, ontstonden er tussen Oldeboorn en Beetsterzwaag uitgestrekte veenplassen en moerasgebieden. Om het waterpeil onder controle te krijgen, werd een polder aangelegd. Het werd bekostigd door de veenbazen. Er werden kaden om de polder gelegd, het Polderhoofdkanaal werd uitgegraven en bij het dorp De Veenhoop werd in 1893 stoomgemaal ‘De Veenhoop’ gebouwd, dat uitsloeg op het Grietmansrak. In 1918 kwam stoomgemaal ‘De Boorne’ erbij dat uitsloeg op het Koningsdiep. De afwatering bleef echter onvoldoende en veroorzaakte ernstige wateroverlast. Beide stoomgemalen werden daarom buiten bedrijf gesteld, waarna aan de Ripen een elektrisch gemaal werd gebouwd.
Het Sudergemaal is in 1987 buiten bedrijf gesteld en zou ook worden ontmanteld. Liefhebbers hebben dit voorkomen en wisten ook de exploitatie veilig te stellen. Het Sudergemaal is op dit moment in handen van stichting It Damshûs, dat ook het openluchtmuseum It Damshûs beheert. Regelmatig worden de pompen even in werking gezet zodat bezoekers kunnen waarnemen wat een enorme pompcapaciteit de pompen bezitten. Naast gemaalmuseum dient het gebouwtje ook als galerie voor Friese landschapsschilders. Zo’n vier keer per jaar is er een expositie te bewonderen en zijn er werken te koop. Het gebouw is vanwege de cultuurhistorische waarde een Rijksmonument.
De architect van het gemaal is G. R. Bloembergen. Het gemaal verwerkt tussen de 150 en 160 kuub water per minuut. Een stuk minder dan het Woudagemaal in Lemmer. Het is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Het is vele malen groter en verwerkt 4000 kuub water per minuut. Het Woudagemaal is aangemerkt als UNESCO Werelderfgoed. Lees hier over het gemaal in Lemmer.
Het Sudergemaal is te bezoeken op Ripen 3 in Nij Beets. Vanaf 1 april voor groepen op reservering, van mei tot en met september iedere zaterdag en zondag van 13.30 tot 16.30 uur.
Fotocredits:
Henk Vondeling
Hier wordt het meeste op gezocht:
Verder zoeken in onze database