Museum It Damshûs in Nij Beets laat vroeger herleven 

Woningen, een kerkje, een café, alles in museum It Damshûs in Nij Beets is nagebouwd op ware grootte. In het openluchtmuseum ervaar je hoe mensen in deze omgeving woonden en leefden rond het jaar 1900. Het geeft je een inzicht in een bewogen verleden. 

In de gebouwen mag je ook een kijkje nemen. Aan alle details is gedacht. Zo staan er kachels uit die tijd, pannen om het eten mee te verwarmen tot bestek aan toe. Om een idee te geven: in één van de huisjes zijn bedstedes gebouwd, maar die zijn wel erg klein. ‘Klopt’, zegt Jan Frieswijk. Hij is kenner van de plaatselijke historie en vrijwilliger in het museum. Zo’n bedje ziet eruit alsof er alleen kleine kinderen in passen. ‘Toch zijn ze op ware grootte gebouwd. Mensen sliepen zittend. Er werd gedacht al het bloed anders naar hun hoofd zou stromen. Bijgeloof’, legt hij uit. 

Het museum laat de bezoekers op een levendige en actieve manier ervaren hoe laagveenturf werd gemaakt en hoe de veenarbeiders leefden en werkten in de periode van 1863 tot ongeveer 1920. Hun  erbarmelijke werk-, woon- en leefomstandigheden waren de voedingsbodem voor een felle sociale strijd. 

Daarnaast wordt een indruk gegeven van de verandering van het landschap als gevolg van de turfwinning. Zo krijgt de bezoeker een totaalbeeld te zien van de sociaal-economische, politieke en landschappelijke geschiedenis van de laagveenderij in de gemeenten Opsterland en Smallingerland met als uitgangspunt Nij Beets. Om de landschappelijke geschiedenis uit te beelden is op het terrein zelfs een moeras aangelegd. 

Een bezoek begint in het ontvangstgebouw. In de filmzaal draait een film over de geschiedenis. Daarna kan het openluchtmuseum betreden worden. 

De winkel van de veenbaas met café ‘Halfweg’ is het middelpunt van drankmisbruik en gedwongen winkelnering. Het grote gebouw is in 2007 nagebouwd. Hierin is ook de woonkamer van de veenbaas te bekijken. In het café is een kleine permanente expositie over de blauwe beweging ingericht.

Jaarlijks worden er in het museum onder andere de Boartersdei, Skimerjun en de Stoppeldei gehouden. Boartersdei is speciaal voor basisschoolkinderen. Het museum wordt dan omgetoverd tot speelparadijs. Muzikanten, verhalenvertellers en poëten verzamelen zich samen met het publiek op het terrein van It Damshûs voor het festival Skimerjun. De Stoppeldei is een dag voor oude ambachten, een markt en mensen en machines uit het verleden. Deze drie dagen worden altijd in de zomer gehouden. 

It Damshûs is te bezoeken op Domela Nieuwenhuisweg 59B in Nij Beets. Het museum is geopend van mei tot en met september van dinsdag tot en met zondag van 13:30 tot 16:30 uur. 

Een bezoekje aan het museum is goed te combineren met een rondvaart door de regio en aan het Sûdergemaal, het eerste elektrische gemaal van Friesland. Lees hier meer over Nij Beets, waar nog veel uit de geschiedenis waarneembaar is. Eigenlijk ook een soort van openluchtmuseum. In de regio Appelscha hadden ze geen laagveenturf, maar hoogveenturf. Daar werd turf gestoken, niet gemaakt, zoals in Nij Beets. Om een kijkje te nemen in het gebied waar gestoken werd, bezoek je het Fochteloërveen. 

Fotocredits:

– Henk Vondeling

Verder zoeken in onze database