Van alle 54 hunebedden in Nederland liggen er 52 in Drenthe

Hunebedden zijn de restanten van stenen grafkelders. De bouwwerken behoren tot de oudste overblijfselen van menselijke bewoning in ons land. In ons land zijn nog 54 hunebedden. Verreweg de meeste ervan (52) liggen in Drenthe. De Hunebed Highway, de N34, leidt je erlangs. Daarnaast liggen er nog twee in Havelte, één in Steenbergen en één in Diever. 

Ook in Noord-Duitsland, Polen, Denemarken en Zuid-Zweden komen ze voor. De bouwers waren geen Hunen of Hunnen, maar worden het Trechterbekervolk genoemd naar de vorm van het meest voorkomende type aardewerk dat in de hunebedden werd aangetroffen.

In het op één na grootste hunebed bij Havelte zijn scherven van minstens 660 stuks aardewerk gevonden. Geschat wordt dat er vele honderden doden in het hunebed rusten; een waar massagraf dus. De enorme keien (2 tot 20 duizend kilo) zijn waarschijnlijk door tientallen mensen versleept en geplaatst met behulp van lange touwen, sleden, rollers en hefbomen van stammetjes.

De stenen zijn in de IJstijd met de gletsjers uit Scandinavië naar ons land gevoerd. Oorspronkelijk waren de openingen tussen de grote draag- en dekstenen opgevuld met stopstenen en grond. Een heuvel, waarboven alleen de toppen van de dekstenen uitstaken, bedekte het geheel. De vloer van de grafkamer bestond uit kleinere keien. De ingang lag aan de zuidzijde en werd afgesloten met een steen of een houten deur. Wat  nu zichtbaar is, is slechts het ‘geraamte’ van het graf. De dekheuvel en de kleinere stenen zijn in de loop der eeuwen verdwenen. Geen enkel hunebed in ons land is nog compleet. 

Roven 

Vele eeuwen was niemand zich bewust van de historische waarde van de hunebedden. De stenen werden voor van alles en nog wat gebruikt, onder meer als fundament voor zware kerkmuren. Rond 1870 zorgde de overheid in ons land ervoor dat aan dat roven een einde kwam. Het rijk kocht 31 stuks op en de provincies 21. Een enkel hunebed (zoals bij Emmen) is in particulier bezit, domweg omdat het op het erf van een boer staat. De grootste concentratie hunebedden is te vinden in de buurt van de Drentse Hondsrug. Geen wonder dus, dat het Hunebedcentrum in Borger staat, pal naast het grootste hunebed van ons land. Het centrum gunt de bezoekers een interessante tocht door de geschiedenis. 

Diever 

Bij Diever ligt een middelgroot hunebed bestaande uit zes dekstenen, waarvan drie op en drie tussen de veertien zijstenen rusten. Verder zijn er twee sluitstenen en één poortsteen. Rond 1953 is het hunebed grondig gerestaureerd, waarbij de meeste zijstenen opnieuw moesten worden opgericht en vastgezet. 

Havelte 

Met een lengte van bijna achttien meter heeft Havelte het op één na grootste hunebed in Nederland. Het is een topproduct van de Noord Nederlandse neolithische hunebeddenbouwkunst. Hij telt 21 zijstenen, vier sluitstenen en negen dekstenen, die sinds een restauratie in 1991 weer alle keurig op de draagstenen rusten. Ook is er een fraaie poort, compleet met vier zijstenen en één deksteen. Het hunebed is ook een prachtige ring van meer dan veertig kransstenen rijk geweest. Daarvan zijn er nog slechts tien over. Waar die veertien andere zijn gebleven, is een raadsel.

In 1945 leek het lot van het hunebed bezegeld. De Duitse bezetter eiste afbraak van het monument voor de aanleg van een vliegveld. Archeologen, die eerder alles nauwkeurig in kaart hadden gebracht, gooiden het echter met de Duitsers op een akkoordje. Met een dragline werden de meer dan vijftig keien behoedzaam in een zes meter diepe kuil gedeponeerd. Direct na de oorlog werden ze weer opgegraven en eind 1949 begon de restauratie. Eigenlijk is dit grote hunebed er één van een tweeling. Aan overzijde van dezelfde weg door het heideveld ligt op ruim honderd meter afstand nóg een exemplaar. Dat telt zes dekstenen, waarvan er vier volledig op de draagstenen rusten. De meest oostelijke deksteen ontbreekt, evenals de sluitsteen eronder. Wel zijn alle veertien zijstenen aanwezig. Er is nog één poortsteen te vinden. 

Meer leren over de tijd van hunebedbouwers, neanderthalers en mammoeten? Er is een museum in Diever, die geheel in het teken staat van deze tijd. 

Geïnteresseerden lezen ook het verhaal over Het Lochtenrek nabij Oosterwolde. Daar vond Wiebe van der Vliet in zijn achtertuin allemaal voorwerpen van wel 14.000 jaar oud. 

Fotocredits:

– Henk Vondeling

Verder zoeken in onze database