In het spoor van de veenbazen op de Turfroute

De Turfroute in Zuidoost Friesland is zoals de naam doet vermoeden een historische route. Turf, gedroogd veen, en in de turfregio ook wel het zwarte goud genoemd, werd in het Fochteloërveen gewonnen. Kanalen werden tussen 1630 en 1830 met de hand uitgegraven om turf af te voeren. En golden destijds als de belangrijkste aders van de omgeving.

Het jaar 1876 ging qua bootverkeer de boeken in als het drukste jaar ooit. Maar liefst 15.527 boten werden toen geteld op deze wateren. Het was een drukte van belang en met die grote turfschepen en flink manoeuvreren geblazen. Dat is verleden tijd. De drukte van toen is ingeruild voor rust.

Turf was tot 1900 de belangrijkste brandstof in Nederland. Toen deed steenkool haar intrede en was met turf weinig meer te verdienen. De industrie droogde op. Wat overbleef was een uitgebreid systeem van kanalen, bruggen en vanwege het hoogteverschil: twaalf sluizen. Pleziervaarders varen nu op alle gemak van dorp naar dorp om daar van hun vrije dag te genieten.

De ene keer vaar je door het bos, de andere keer door de heide en even later lopen de koeien met de boot mee als je tussen de weilanden doorvaart. De route is één van de goed bewaard gebleven geheimen van Friesland. Vooral van het gemoedelijke dat de streek uitstraalt geniet de waterrecreant enorm.

Maar varend door de kanalen kan nog steeds de sfeer van lang vervlogen tijden geproefd worden. Te zien zijn de vaarten en wijken, waarover turf naar het hoofdkanaal vervoerd werd, maar ook oude woningen, die dateren uit die tijd zijn nog veelvuldig waarneembaar.

Wie echt even terug in de tijd wil, bezoekt de Turfvaartdagen. Voor het tweedaagse festival in Appelscha dat om de twee jaar gehouden wordt komen veel oude turfschepen naar Appelscha. Er worden diverse oude ambachten beoefend, er is een markt, standhouders zijn gekleed in kleding van toen en je kunt zelfs een stukje varen. Even weer schuiten, stuurmannen en niet te vergeten: de veenarbeiders. Het is altijd één en al gezelligheid.

Er zijn twee keuzes als je de Turfroute gaat varen: het kleine rondje of de volledige route. De kleine Turfroute van 105 kilometer leidt je door zowat heel Zuidoost Friesland. De grote vaarroute van 190 kilometer gaat ook door de provincies Drenthe en Overijssel.

De Turfroute is geopend van 15 mei  tot en met 15 september. De bruggen en sluizen in de trajecten Uilesprong – Drentsche Hoofdvaart en Mildam – Drentsche Hoofdvaart worden in deze periode bediend van 9.30 uur tot 16.30 uur (geen middagpauze). De bruggen en sluizen worden op feestdagen en zondagen in mei, juni en september niet bediend. In het hoogseizoen (juli en augustus) worden de bruggen en sluizen wel op zondag bediend. Het is mogelijk om na het einde van het vaarseizoen nog naar de winterbestemming te varen en voor het begin van het vaarseizoen de winterbestemming al weer te verlaten. Daarvoor worden ieder jaar tijdens de zogenoemde konvooivaarten de bruggen en sluizen bediend.

Bij het opvaren van de Turfroute wordt geen entree gevraagd.

Meer historie proeven? Stap dan van de boot in voor de historische routes van Appelscha en Donkerbroek

De volgende dorpen liggen aan de Turfroute:

Aldeboarn, Akkrum, Appelscha, Bakkeveen, Beetsterzwaag, De Knipe, De Veenhoop, Donkerbroek, Elsloo, Fochteloo, Gersloot, Gorredijk, Haulerwijk, Heerenveen, Hemrik, Hoornsterzwaag, Jubbega, Katlijk, Langezwaag, Lippenhuizen, Luxwoude, Makkinga, Mildam, Nij Beets, Nijeberkoop, Noordwolde, Oldeberkoop, Oldeholtpade, Oosterwolde, Oranjewoud, Oudehaske, Oudehorne, Oudeschoot, Ravenswoud, Terband, Terwispel, Tijnje, Tjalleberd, Waskemeer, Wijnjewoude, Wolvega.

Fotocredits:

Harry Lasker

Verder zoeken in onze database