Fiets van Meppel langs de Drentse Hoofdvaart naar Assen 

Langs de westgrens van de provincie Drenthe loopt de Drentse Hoofdvaart. De lengte van het water tussen Assen en Meppel bedraagt 41 kilometer. Een tochtje langs deze vaart laat je veel zien van wat Drenthe te bieden heeft: van natuur naar authentieke gebouwen tot aan de hunebedden. Voor deze laatste moet je wel een klein stukje om. 

En het traject van Meppel naar Assen laat je flink klimmen. Het hoogteverschil tussen het begin- en eindpunt is namelijk twaalf meter. Het laagste punt ligt bij Meppeler Diep, waar de vaart in uitmondt. Wie van het gemak houdt, fietst dus van Assen naar Meppel, de sportieveling andersom. Onderweg zijn er gelukkig diverse bezienswaardigheden, waar je even kunt pauzeren om bij te komen. 

Langste dorp 

De vaart werd aan het einde van de achttiende eeuw aangelegd om het veengebied te ontginnen. Daardoor konden ook boeren hun producten beter verhandelen en werden steden beter bereikbaar. Door deze bedrijvigheid ontstond het twintig kilometer lange bewoningslint de Smildes, bestaande uit Hijkersmilde, Hoogersmilde, Smilde en Bovensmilde. Smilde kan wel eens het langste dorp van de wereld zijn. Inmiddels zijn de vrachtschepen vervangen door plezierjachten. In het seizoen ligt het er vol mee. 

Wij beginnen deze tocht in het pittoreske Meppel, waar grachten en bijbehorende grachtenpanden het centrum sieren. Meppel was eeuwenlang de belangrijkste handelsplaats van Drenthe. Het stadje heeft nog steeds een haven die wordt aangemerkt als belangrijkste landinwaartse zeehaven van Nederland. 

Kalkovens 

Bij Dieverbrug staan twee oude kalkovens. Kalk was tot 1950 de belangrijkste grondstof voor metselspecie. Het werd gemaakt van schelpen, die verhit moesten worden. Voor dit procedé was veel turf als brandstof nodig, die in Drenthe in overvloed te vinden was. In de jaren vijftig stopte de productie, vanwege beter methoden. De kalkovens raakten in verval 

Havelte 

Havelte kan wel het best beschermde dorp van Nederland genoemd worden. Het is namelijk het enige dorp in ons land dat vier beschermde dorpsgezichten telt. Alleen daarom al is het een bezoek meer dan waard. De beschermde dorpsgezichten op een rij: de Van Helomaweg, Eursinge, het oude dorp en de omgeving van de Hervormde Kerk. Havelte ligt direct aan de Drentse Hoofdvaart. Er zijn in het dorp veel winkels en horecagelegenheden te vinden. Iets verderop ligt het Holtingerveld, een natuurgebied met veel historie. Een heerlijke plek om even van de fiets af te stappen. Bekijk hier twee hunebedden.  

Uffelter Binnenveld 

Bij Uffelte ligt het Uffelter Binnenveld. Het heideveld wordt het Binnenveld genoemd, omdat het omringd wordt door landbouwgrond. Precies op dit terrein besloot de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog afweergeschut te plaatsen om vliegveld Havelte te beschermen. Restanten zijn nog altijd te zien. 

Dieversluis

Onderweg kom je zes sluizen tegen: de Paradijssluis, de Haveltersluis, de Uffeltersluis, de Dieversluis, de Haarsluis en de Veenesluis. Bij de Dieversluis bevindt zich de schotbalkenloods. Schotbalken werden eens in de zoveel jaren als ‘stand in’ gebruikt wanneer de Dieversluis aan onderhoud toe was en de sluisdeuren tijdelijk moesten worden verwijderd. Om deze cultuurhistorie te behouden, is het pand naast de sluis omgebouwd tot een bezoekerscentrum. Erfgoed, scheepvaart, de waterhuishouding, er valt veel over te zien en lezen. Het bezoekerscentrum is geopend van april tot en met oktober. Een leuke tussenstop is Diever, het toeristische hart van de omgeving. Het dorp heeft veel te bieden: van leuke winkels en terrasjes tot natuur en cultuur. 

Schippersbeurs 

De oude schippersbeurs, waar vroeger vervoersvraag en -aanbod volgens een bepaald systeem aan elkaar werden gekoppeld, bevindt zich aan de linkerkant. Het heeft een tijdje een café-restaurant gefungeerd tot het een woning werd. Er is tegenwoordig ook een kantoor gevestigd. 

Televisietoren 

Iets verderop, staat aan de rechterkant een enorme toren in het landschap, de televisietoren van Hoogersmilde. Het is een provinciaal monument. Sinds 1960 wordt de mast gebruikt voor radio- en televisie-uitzendingen, dataopslag en telecommunicatie. Met zijn 303 meter is de toren de hoogste toren in Noord-Nederland. Op vrijdag 15 juli 2011 brak er brand uit in de stalen zendmast, die daarna instortte. Er is vervolgens een nieuwe mast op gezet.

Koepelkerk

Direct na voltooiing van het kanaal werd in 1780 gestart met de bouw van de Koepelkerk in Smilde. Het achthoekig gebouw, met een torentje, is één van de blikvangers van Drenthe. En beschikt over een groot orgel. Wellicht leuk om te bezoeken gedurende de zomer. Dan worden er diverse concerten gehouden. 

Graftombe Rebenscheidt 

In dezelfde tijd kocht de vervener Rebenscheidt het perceel recht tegenover de kerk om turf te winnen. Hij liet er een herenhuis op bouwen. Een vreemd contrast met de rest van de omgeving moet het zijn geweest. De twee monumentale panden met daar omheen alleen maar afgegraven grond en hier en daar een arbeiderswoninkje van hout en plaggen. Achter de woning ligt het grafmonument van de familie Rebenscheidt. Het is verscholen in een bosje. Het is te bereiken via een pad dat over het erf van het herenhuis loopt. 

Prehistorische veenbrug 

Nabij de Suermondsweg, de weg van Smilde naar Hooghalen, zijn tijdens vervening en aanleg van de Drentse Hoofdvaart twee prehistorische veenbruggen aangetroffen. Ruim tweeduizend jaar oud zijn ze. In de prehistorie lagen in dit gebied een aantal hogere zandruggen waar bewoning mogelijk was en waarover de mensen zich verplaatsten. In de laagtes, tussen de zandkoppen, begon ruim 4000 jaar geleden veenvorming op te treden. Latere bewoners legden er houten paden van boomstammetjes aan over het veenpakket. De veenbruggen waren 280 en 170 meter lang en bijna drie meter breed. Het waren waarschijnlijk verbindingen tussen akkers. De veenbruggen overgroeiden met veen en zijn daardoor goed bewaard gebleven. Bezoekers kunnen zelf de sensatie beleven hoe het is om over prehistorische wegen te lopen. 

Assen 

Heb je vanaf Meppel tot in Assen continu de Drentse Hoofdvaart gevolgd, dan kom je uit in het centrum van Assen. Een haventje vormt het eindpunt. Het ligt pal naast Theater De Nieuwe Kolk (DNK), waar ook een bioscoop is gevestigd. In het centrum van de Drentse hoofdstad, waar elke woensdag en zaterdag van de Nieuwenhuize / Noordersingel tot de Brink een markt wordt gehouden, bevindt zich tevens het Drents Museum. En terrassen. Om even bij te komen van de lange tocht.

Fotocredits:

Henk Vondeling