Bijzondere architectuur
Lelijke eend of juist mooie zwaan van de omgeving? 

Cultuur

Lelijke eend of juist mooie zwaan van de omgeving? 

Liefhebbers van bijzondere architectuur opgelet. In dit verhaal lichten we gebouwen uit waar zo het label ‘vreemde eend in de bijt’ op geplakt kan worden. Zelfs al heb je vaak geen mening, dit gebouw vind jij of een lelijke eend of juist de mooie zwaan van de omgeving. Uniek, dat zijn ze in ieder geval allemaal. Hieronder vijf van meest bijzondere gebouwen in het Lage Noorden. Kijk en huiver.

We beginnen met een gebouw in Oosterwolde. Het bestaat volledig uit natuurlijke materialen en fungeert als het duurzaamheidscentrum van Noord-Nederland: het Biosintrum (foto 1). Muren bestaan uit hennepbeton, de constructie en gevels zijn van hout, de vloer van leem, stopcontacten van maïs en het interieur is opgebouwd uit veel biologische materialen. Daarnaast hebben de inwoners van de gemeente Ooststellingwerf en daarbuiten in totaal 690 kilo aan spijkerbroeken ingeleverd voor het Biosintrum. Deze lading is gebruikt om het gebouw te isoleren. Het gebouw heeft daarnaast ook nog een leuke vorm.

Voor de volgende reizen we af naar Ruinerwold. Naar Haakswold 10. Daar staat een statige woning met er aan vast een Chinees paviljoen (foto 2). Het is in 1924 gebouwd als ouderwoning door aannemer Klaas Smilde in opdracht van boer Schiphorst. Hij was op een koloniale tentoonstelling in Parijs zo onder de indruk geraakt van het paviljoen dat hij het in Ruinerwold liet nabouwen. Het betreft een meerhoekige voorzijde met bruine houten delen. Ter decoratie zijn rode Chinese elementen gebruikt en een rode doorhangende kap met leien. De decoratieve boeidelen en luikjes maken het af. De achterzijde van het huis is gebouwd in interbellum stijl. Het interieur is in Art Deco stijl en er zijn dierschilderingen aangebracht in de woonkamer.

Een derde opvallende verschijning bevindt zich in Blesdijke: kasteel Olt Stoutenburght (foto 3). Het is het levenswerk van Gregorius (Gerry) Halman. Hij werkt al sinds begin jaren negentig aan het kasteel en wenst geen hulp, want dan bemoeit iedereen zich met de werkwijze. Halman verwezenlijkt langzaam maar zeker zijn droom: het bouwen van een Middeleeuws kasteel. Vier hoektorens bevat het gebouw en het heeft vier verdiepingen. Erin wonen doet hij niet. Het kasteel staat naast zijn woning en mag maximaal 27 meter hoog worden. Het kasteel is vernoemd naar Toutenburgh, de middeleeuwse kasteelkazerne in het Land van Vollenhove rond 1500, waarvan nog een kleine ruïne over is.

En weer terug naar Drenthe, naar hoofdstad Assen. Het station in Assen (foto 4) is vanaf 2014 gerenoveerd en werd in 2020 opgeleverd. Met name het dak is bijzonder: een groot driehoek van meer dan drieduizend vierkante meter lijkt te zweven boven een aantal gebouwen. Nog niet eerder werd in Nederland een stationskap volledig van hout gebouwd, terwijl het ook nog eens het spoor overbrugt. Erg duurzaam en het past bij het groene karakter van de stad. Het grote driehoek zorgt ervoor dat het gebouw van alle kanten even uitnodigend is. De ramen in het dak zorgen op de perrons voor een spel van zonlicht. Het gebouw won in 2021 de publieksprijs voor het beste gebouw van dat jaar. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) en is de belangrijkste architectuurprijs van Nederland.

Een andere winnaar van deze prijs is Museum Belvédère (foto 5) in Oranjewoud. Het strak vormgegeven museumgebouw is ontworpen door Eerde Schippers van Inbo architecten uit Heerenveen. Het gebouw is innig verbonden met het landschap en de kunst. De donkere basalt gevel valt bijna weg tegen de stammen van de bomen in het park eromheen. Alleen de twee openingen van de entree en het restaurant lichten op. Het gebouw is dwars op het water van de Prinsenwijk gebouwd, dat in de achttiende eeuw als Grand Canal werd aangelegd door de (tuin)architect Daniël Marot. Boven het water is het museumcafé gesitueerd, een bijna transparante ruimte tussen beide museumvleugels. Het biedt een panoramisch uitzicht op Landgoed Oranjewoud, het vroegere buitenverblijf van de Oranje-Nassau’s.

Wie nog iets heel bijzonders wil zien, reist naar iets buiten het Lage Noorden: in Workum staat aan de Lieuwe Klazes Leane een omgekeerde stelpboerderij. Het exemplaar is even groot als een normale boerderij, maar staat volledig op de kop. De bewoners wonen bovenin, zodat ze een mooier uitzicht hebben vanuit de woonkamer. In 2020 is het project afgerond.

Geïnteresseerden in dit verhaal lazen ook het verhaal over follies in het Lage Noorden en grapjes van de natuur.

Fotocredits:

Verder zoeken in onze database