Gestichten, natuur en meer dan 120 Rijksmonumenten 

Wandelen in en rond Veenhuizen is geschikt voor uiteenlopende bezoekers: zowel cultuur- als natuuraanbidders zijn er op de juiste plek. Of je nou van een stevige wandeling of juist van een klein rondje houdt. Te kiezen valt uit vijf afstanden. Daarnaast zijn de routes te combineren. Beginnen doe je op de parkeerplaats van het Gevangenismuseum aan de Laan Weldadigheid. Het bord met daarop alle routeinformatie is te vinden aan de Haulerweg. 

De kortste is de gestichtsroute (2,2 kilometer). Deze wandeling voert langs het voormalige Tweede Gesticht, het Gevangenismuseum, zoals alle routes. Langs de brandweerkazerne loop je richting het klimbos van Veenhuizen. Je loopt daarna via statige panden en een bijzonder object: een ijskoepel. Het is één van de laatste nog bestaande ijskoepels in Nederland. Het diende vroeger als koelplaats. In de winter werd ijs uit de Kolonievaart gebikt en opgeslagen in de ijskoepel zodat de koepel in de zomer als koelplaats diende voor de medicijnen van het ziekenhuis. Het is niet voor niets dat de ijskoepel op de Hospitaallaan te vinden is. Na een ronde langs de Tuinen van Weldadigheid loop je via een lange, rechte weg weer richting het voormalige Tweede Gesticht. Je ziet het al zodra je de hoek omloopt bij de ‘tuinen’. Ondanks de kaarsrechte weg is het laatste deel absoluut niet saai te noemen. Er valt genoeg te zien onderweg. Met meer dan 120 Rijksmonumenten in Veenhuizen – wat erg veel is voor een dorp – kijk je overal je ogen uit. Onderweg kom je langs Bitter en Zoet en ook een leuke onderbreking is de koffie- en theetuin de Zunneschien. Laat je daarbij niet afschrikken door de naam ‘Controle’ die op het huis prijkt. Volg voor de gestichtsroute de blauwe paaltjes. 

Ambachtsroute 

De ambachtsroute (3,5 kilometer) voert, zoals je kunt verwachten, langs plekken waar gewerkt werd in het verleden. Te beginnen bij de kuiperij, een gebouw dat stamt uit het jaar 1865. In het verlengde bevindt zich een timmerwinkel, gevolgd door een houtzagerij en de voormalige elektriciteitscentrale. Op deze plek werd energie opgewerkt met turf. Elk uur werd er tweehonderd kilo turf verstookt om de houtzagerij en meubelmakerij van stroom te voorzien. De wandelaar kan naar binnen kijken, maar op de Nationale Monumentendag is de oude centrale ook van binnen te bekijken. Een rondleiding is daarnaast ook te boeken voor groepen. Contact opnemen kan via het Gevangenismuseum. Naast de centrale ligt nog een schuit vol turf, alsof de tijd er even heeft stilgestaan. Na een korte wandeling komt je uit bij de koepelkerk met consistorie, waar je ook kunt overnachten. Een bijzondere accommodatie. Via de directeurswoning Klein Soestdijk loop je rechts het Maallustcomplex op met daarop bierbrouwerij en proeflokaal Maallust, kaasmakerij Kaaslust en Piepers en Paupers. Eindigen doet de route bij de Wilhelminaboom: een boom met daar omheen een hekje met daarop een grote W. Ook een monument in het dorp. De boom werd geplant tijdens de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898. Volg voor de ambachtsroute de rode paaltjes. 

Sterrebosroute 

De Sterrebosroute (5 kilometer) voert langs de lommerrijke Eikenlaan naar de begraafplaats, het Vierde Gesticht en naar het Sterrebos. Op de grote begraafplaats is een groot verschil te zien tussen de graven: het personeel kreeg een mooier graf, achterin liggen mensen zelfs anoniem. Kruisen staan in lange rijen. Schuin tegenover de begraafplaats bevindt zich een Joodse begraafplaats. Volg voor deze natuurroute de gele paaltjes. 

Slokkertroute 

In Veenhuizen bevindt zich ook een Spaansche begraafplaats. De Slokkertroute (7 kilometer) voert daar langs. Op de plek heeft mogelijk rond 1639 ook een kerk gestaan. Alleen het Spaansche kerkhof bezoeken? Dat kan ook. Loop of fiets dan vanuit het dorp over de Oude Norgerweg, iets voorbij de Bergveenweg. Aan de linker kant bevindt zich het kerkhof. De Slokkertroute gaat bijna volledig door het beekdallandschap De Slokkert, net buiten Veenhuizen. Eenmaal in het dorp, wandel je ook langs het Graftrommelmuseum aan de Bergveenweg. Volg voor de volledige route de witte paaltjes. 

Fochteloërveenroute 

De vijfde wandeling, de Fochteloërveenroute (5,5 kilometer) is, zoals de naam al doet vermoeden, ook een natuurwandeling. Eerst wandel je door het bos, daarna over het hoogveen om weer terug te keren naar het dorp. Volg hiervoor de groene paaltjes. Het Fochteloërveen is een bijzonder gebied vol wandelingen, fietsroutes, een uitkijktoren, een boardwalk, water en dieren. Lees ook het verhaal over de wandeling van Appelscha naar Veenhuizen (een route van het Drenthepad), dwars door het Fochteloërveen, de rondwandeling vanaf de Weperbult door het Fochteloërveen en door kamp Ybenheer of de wat kortere rondwandeling over de Bonghaar. 

Bekijk ook onze wandelpagina.

Fotocredits:

– Harry Lasker
– Henk Vondeling